ΠΕΡΑ ΑΠ ΤΟ ΑΤΟΜΟ...ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΙΑΚΑΣ

"Άτομο είχαμε και άλλοτε στην ιστορία. Ο Έλληνας ήταν άτομο, αλλά διαφορετικού τύπου. Η ουσιώδης διαφορά βρίσκεται μάλλον στη σημασία που έχει για το νεωτερικό άτομο η μηχανή. Και άρα στο είδος εκείνο της σκέψης με το οποίο κατασκευάζονται μηχανές, δηλαδή η ψηφιακή-αλγοριθμική-μηχανική σκέψη. Η δύναμη του νεωτερικού ατόμου, που του επέτρεψε να κυριεύσει τον πλανήτη, βρίσκεται ακριβώς στην ικανότητα του να φτιάχνει μηχανές. Το ελληνικό Άτομο έφτιαχνες μηχανές μόνο για να παίζει. Παράδειγμα ο Ανθέμιος της Τράλλης, ο αρχιτέκτονας της Αγίας Σοφίας, που έφτιαξε ατμομηχανή, όχι για να σέρνει πίσω της βαγόνια, αλλά για να τραντάζει το σπίτι του, επειδή δε χώνευε το σπιτονοικοκύρη που κάθοταν στο επάνω πάτωμα!
Η λέξη «μηχανή» φέρνει στο νου το Hardware, ενώ η ουσία βρίσκεται στο Software, στο λογισμικό: στην ικανότητα να τυποποιείς τις ανθρώπινες σχέσεις, να κατασκευάζεις αλγοριθμικά συστήματα και να τα κάνεις οργανικά καλούπια, ώστε να στριμώχνεις τους ανθρώπους σ αυτά. Η σημερινή πολύπλοκο κοινωνία αποτελείται ακριβώς από «συστήματα» και όλα μαζί φτιάχνουν αυτό που λέμε Σύστημα, που για μερικούς «φταίει για όλα». Σύστημα θα πει κατάσχεση υπαρξιακού χρόνου και πάγωμα του σε «ρουτίνα». Η επαγγελία του Συστήματος, ο αυξανόμενος ελεύθερος χρόνος, μοιάζει να είναι ένα δηλητηριώδες δώρο για τον άνθρωπο. Η αναπαραγωγή του συστήματος δε συμπίπτει πλέον με την κοινωνική αναπαραγωγή. …. Χωρίς να το καταλαβαίνει ο νεωτερικός άνθρωπος, ο άνθρωπος του συστήματος, χάνει πλέον αυτή την ίδια την περιλάλητη ατομικότητα του και μεταβάλλεται σε χρονοεξάρτημα και χρονοανταλλακτικό αυτονομημένων έναντι του συστημάτων……
…. Μ’ αυτή τη έννοια το «τέλος» της νεωτερικότητας είναι ήδη φανερό στη διάσπαση της συμμαχίας Διανοούμενου και Αστού. Ο Διανοούμενος , ξεκινώντας από τον Διαφωτισμό, πέρασε στο Ρομαντισμό, από κει στο μοντερνισμό, όπου και έχει βουλιάξει στο σχετικισμό και τον μηδενισμό. Ο Αστός από την άλλη , πέρασε από τη φάση του ατομικού «αρπακτικού» στη φάση του φορντισμού και των μεγάλων καπιταλιστικών συγκεντρώσεων, για να αφομοιωθεί τελείως από τον αυτονομημένο επιχειρηματικό μηχανισμό και να υποκατασταθεί από το «συλλογικό αστό». Γινόμενος «συνείδηση του κεφαλαίου» μετατράπηκε σε δούλο της επιχείρησης του. με άλλη διατύπωση: Η ΥΣΤΕΡΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΒΥΘΙΣΤΗΚΕ ΣΕ «ΚΡΙΣΗ ΝΟΗΜΑΤΟΣ» ΑΝΑΛΟΓΗ ΜΕ ΕΚΕΙΝΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΤΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΣΤΙΚΗΣ- ΜΗΔΕΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΟΥ. αυτό που διαλύεται δεν είναι φυσικά ο άνθρωπος αλλά η αστική προσωπικότητα, δηλαδή μια αντίληψη για τον άνθρωπο και οι συμπαρομαρτούσες πρακτικές. …
Όταν λέμε ότι το Άτομο παύει να είναι Άτομο, ότι «σπάει σε κομμάτια», εννοούμε ότι κομματιάζεται η προσωπικότητα του, η ταυτότητα του, το αυτοκατευθυνόμενο ρυθμιστικό του σύστημα . η προσωπικότητα υπάρχει αλλά δεν έχει πλέον εσωτερική συνοχή. Μοιάζει με ένα νέφος διαφορετικών «μικροπροσωπικοτήτων». Είναι η λεγόμενη «ψηφιδωτή προσωπικότητα». Ο άνθρωπος με τα «πολλά εγώ». Ή ο «δαιμονισμένος», ο άνθρωπος-λεγεώνα, του Ευαγγελίου, ο άνθρωπος που περιγράφει πολύ πετυχημένα ο Ντοστογιέφσκι, ο οποίος είναι και το αρχέτυπο του μηδενιστή.
Κομμάτιασμα» του Ατόμου σημαίνει, από κοινωνική άποψη, κομμάτιασμα του υπαρξιακού του χρόνου και κατάσχεση των χρονο-κομματιών από τα διάφορα συστήματα.
«Κομμάτι χρόνου» θα πει τρέξιμο μιας επαναληπτικής ακολουθίας ενεργειών ενσωματωμένης δίκην ανταλλακτικού, σε μια κοινωνική μηχανή. Είναι υπαρξιακός χρόνος, που έχει παγώσει σε «ρουτίνα». Ο χρόνος αυτός ανήκει στο Σύστημα. Ο χρόνος που πραγματικά ανήκει στο άτομο μπορεί να βρεθεί αν από την ηλικία του αφαιρέσουμε τον χρόνο ζωής που του έχουν κατάσχει τα συστήματα. Όσο προοδεύουμε σε συστημοποίηση, τόσο μικραίνει το προσδόκιμο ζωτικό υπόλοιπο, τείνοντας στο μηδέν.
Όσο περισσότερο η κοινωνία γίνεται κοινωνία συστημάτων, τόσο περισσότερο ο άνθρωπος δεν ορίζει τον χρόνο του. «Δεν βρίσκει χρόνο». «Δεν έχει καθόλου χρόνο». Ως σώμα ο άνθρωπος υπάρχει βεβαίως μέσα στον χρόνο. Το σώμα «έχει χρόνο», γιατί έχει ενότητα-ταυτότητα. Η άναρχη όμως προσωπικότητα «δεν έχει χρόνο». Δεν ζει στον χρόνο του σώματος, στον πραγματικό χρόνο.
Το άτομο το διασπασμένο σε χρονοανταλλακτικά συστημάτων, διατηρεί μια παρουσία ατομικότητας, αλλά η ζωή του «δεν έχει νόημα». Έχει «εκλείψει» μέσα του. Είναι «νεκρή ψυχή». «Κούφιος άνθρωπος».

«Είμαστε οι κούφιοι ανθρώποι
Είμαστε οι παραγεμισμένοι ανθρώποι
Που σκύβουμε μαζί
Καύκαλα μ' άχερα γεμάτα, αλίμονο!
Οι στεγνές μας φωνές
Σαν ψιθυρίζουμε μαζί
Είναι ήσυχες κι ασήμαντες
Σαν τον αγέρα στο ξερό χορτάρι
Ή σε σπασμένα γυαλικά των ποντικών το ποδάρι
Μες στο ξερό μας το κελάρι.
Μορφή χωρίς σχήμα, σκϊά δίχως χρώμα,
Παραλυμένη σύναμη, γνέψιμο χωρίς κίνηση˙
Εκείνοι που ταξίδεψαν
Με ίσιες ματιές στου θανάτου την άλλη Βασιλεία
Μας θυμούνται —α θυμούνται— όχι σα νά 'μαστε
χαμένες
Παράφορες ψυχές, μα μοναχά
Οι κούφιοι ανθρώποι
Οι παραγεμισμένοι ανθρώποι.» Τ.Σ ΕΛΛΙΟΤ